Avukat Emre Can Özkara

(HAYATA KARŞI SUÇLAR)

(TCK md. 81 – 85)

Suç tipleri hakkındaki serimizin ilk yazısında Türk Ceza Kanununun 81 – 85. maddelerinde düzenlenen hayata karşı suçlarını inceledik. En temel insan hakkı olan yaşama hakkının ihlali durumunda fail nasıl cezalandırılır? Hükmedilen cezanın infazı nasıl gerçekleşir? Yazımızda bulabilirsiniz.

1. KASTEN ÖLDÜRME SUÇU (TCK md. 81)

Türk Ceza Kanununun 81. Maddesi hükmü gereği “Bir insanı kasten öldüren kişi, müebbet hapis cezası ile cezalandırılır.”

Bu suç tipinde esas olarak korunan en temel insan hakkı olan yaşama hakkıdır.

Suçun cezası olan müebbet hapis cezası, temel olarak ömür boyu hapis cezası olarak infaz edilir.

Ancak, belli bir sürenin “iyi halli” olarak geçirilmesi halinde, müebbet hapis cezası alanlar, koşullu salıverilme hükümlerinden yararlanabilirler.

Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanununun 107. Maddesinin 2. Fıkrasına göre, müebbet hapis cezasına mahkûm edilmiş olanlar yirmi dört yılını, infaz kurumunda çektikleri takdirde, koşullu salıverilmeden yararlanabilirler.

Suçlu;

Birden fazla müebbet hapis cezasına mahkûmiyet hâlinde otuz yıl,

Bir müebbet hapis cezası ile süreli hapis cezasına mahkûmiyet hâlinde en fazla otuz yıl,

Müebbet hapis cezasının tekerrür halinde işlenen suçtan dolayı verilmesi halinde otuz üç yılını ceza infaz kurumunda iyi halli olarak geçirmesi halinde koşullu salıverilebilir.

• KASTEN ÖLDÜRMENİN NİTELİKLİ HALLERİ (TCK md. 82)

Kasten öldürme suçunun Türk Ceza Kanununun 82. Maddesi hükmünde sayılan şekillerde işlenmesi halinde sanık, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasıyla cezalandırılır. Bu haller:

1. Tasarlayarak Öldürme
2. Canavarca Hisle veya Eziyet Çektirerek
3. Yangın, Su Baskını, Tahrip, Batırma veya Bombalama; Nükleer, Biyolojik ve Kimyasal Silah Kullanmak Suretiyle Öldürme
4. Üstsoy veya Altsoydan Birine ya da Eş, Boşandığı Eş veya Kardeşi Öldürme
5. Çocuğa ya da Beden veya Ruh Bakımından Kendisini Savunamayacak Kişiyi Öldürme
6. Kadını Öldürme
7. Bir Suçu Gizlemek, Delillerini Ortadan Kaldırmak veya İşlenmesini Kolaylaştırmak ya da Yakalanmamak Amacıyla Öldürme
8. Bir Suçu İşleyememekten Duyduğu İnfialle Öldürme
9. Kan Gütme Saikiyle Öldürme
10.  Töre Saikiyle Öldürme şeklindedir.

Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası, hükümlünün hayatı boyunca devam eder.

Ancak, Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanunun 107. Maddesinin 2. Fıkrası gereği, cezaevinde belli bir süreyi iyi halli geçiren hükümlü koşullu salıverilme hükümlerinden yararlanabilir. Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına mahkûm edilmiş olanlar otuz yılını, infaz kurumunda çektikleri takdirde, koşullu salıverilmeden yararlanabilirler.

Suçlu;

Birden fazla ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına veya ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası ile müebbet hapis cezasına mahkûmiyet hâlinde otuz altı yıl ceza infaz kurumunda geçirilmelidir.

Bir ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası ile süreli hapis cezasına mahkûmiyet hâlinde en fazla otuz altı yıl ceza infaz kurumunda geçirilmelidir. Zira, kanun süreli hapis cezasının miktarı 36 yıllık azami süreyi geçtiğinde koşullu salıverilme süresinin 36 yıl olduğunu düzenlemektedir.

• KASTEN ÖLDÜRMENİN İHMALİ DAVRANIŞLA İŞLENMESİ (TCK md. 83)

Türk Ceza Kanununun 83. Maddesi gereği, kişinin yükümlü olduğu belli bir icrai davranışı gerçekleştirmemesi dolayısıyla meydana gelen ölümden sorumlu tutulabilmesi için, bu neticenin oluşumuna sebebiyet veren yükümlülük ihmalinin icrai davranışa eşdeğer olması gerekir.

İhmali ve icrai davranışın eşdeğer kabul edilebilmesi için, kişinin;

Belli bir icrai davranışta bulunmak hususunda kanuni düzenlemelerden veya sözleşmeden kaynaklanan bir yükümlülüğünün bulunması (örneğin nöbetteki asker, polis veya jandarma olması gibi)

Ya da

Önceden gerçekleştirdiği davranışın başkalarının hayatı ile ilgili olarak tehlikeli bir durum oluşturması gerekir.

Belli bir yükümlülüğün ihmali ile ölüme neden olan kişi hakkında, temel ceza olarak, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası yerine yirmi yıldan yirmi beş yıla kadar, müebbet hapis cezası yerine on beş yıldan yirmi yıla kadar, diğer hallerde ise on yıldan on beş yıla kadar hapis cezasına hükmolunabileceği gibi, cezada indirim de yapılmayabilir.

• İNTİHARA YÖNLENDİRME (TCK md. 84)

Türk Ceza Kanununun 84. Maddesine göre;

Başkasını intihara azmettiren, teşvik eden, başkasının intihar kararını kuvvetlendiren ya da başkasının intiharına herhangi bir şekilde yardım eden kişi, iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

İntiharın gerçekleşmesi durumunda, kişi dört yıldan on yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

Başkalarını intihara alenen teşvik eden kişi, üç yıldan sekiz yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. 

İşlediği fiilin anlam ve sonuçlarını algılama yeteneği gelişmemiş olan veya ortadan kaldırılan kişileri intihara sevk edenlerle cebir veya tehdit kullanmak suretiyle kişileri intihara mecbur edenler, kasten öldürme suçundan sorumlu tutulurlar.

• TAKSİRLE ÖLDÜRME (TCK md. 85)

Türk Ceza Kanununun 85. Maddesine göre;

Taksirle bir insanın ölümüne neden olan kişi, iki yıldan altı yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

Fiil, birden fazla insanın ölümüne ya da bir veya birden fazla kişinin ölümü ile birlikte bir veya birden fazla kişinin yaralanmasına neden olmuş ise, kişi iki yıldan on beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

• HAKSIZ TAHRİK

Kişinin haksız tahrik altında kasten öldürme suçu işlemesi halinde haksız tahrikin derecesine, yani ağırlığına göre fail hakkında ceza indirimi yapılacaktır.

Haksız tahrikin derecesi, haksız tahrikte dengenin bozulup bozulmadığı, haksız tahrikin nitelik itibariyle ağır olup olmadığı, haksız tahrikte ilk haksız hareket kavramı titizlikle değerlendirilmelidir. Bu hususta Yargıtay kararları yol göstericidir.

Kasten adam öldürme suçunda haksız tahrikin derecesine göre faile verilecek ceza, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası yerine 18 yıldan 24 yıla, müebbet hapis cezası yerine 12 yıldan 18 yıla kadar hapis cezasıdır.

• MEŞRU MÜDAFAA

TCK’nın 25. Maddesinde düzenlenen meşru savunma, ceza hukukunda bir hukuka uygunluk sebebidir. Saldırıyı defetmek için orantılı karşı güç kullanan kimse, meşru müdafaa hükümleri gereği cezalandırılmaktan kurtulur.

Meşru müdafaa ve diğer hukuka uygunluk sebepleri bir diğer yazımızda ayrıntılı olarak incelenecektir.                                  

• AZMETTİRME

Kasten öldürme eylemini azmettiren taraf, eylemi gerçekleştiren gibi cezalandırılır.

1. GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEME

Kasten öldürme fiilleri olayın gerçekleştiği yerde bulunan ağır ceza mahkemelerinde yargılanır.

Taksirle öldürme fiilleri olayın gerçekleştiği yerde bulunan asliye ceza mahkemelerinde yargılanır.

• DAVA ZAMANAŞIMI

Kanunda belirtilen hallerde sona ermesiyle birlikte Devletin ceza vermekten feragat etmesi sonucunu doğuran sürelere dava zamanaşımı denir.

Kasten öldürme suçunun temel şeklinin dava zamanaşımı süresi 25 yıldır.

Taksirle öldürme suçunun temel şeklinin dava zamanaşımı süresi 15 yıldır.

Av. Emre Can ÖZKARA